ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلاً لِّلَّذِینَ کَفَرُواْ امْرَاءَتَ نُوحٍ وَامْرَاءَتَ لُوطٍ کَانَتَا تَحْتَ عَبْدَیْنِ مِنْ عِبَادِنَا صَلِحَیْنِ فَخَانَتَا هُمَا فَلَمْ یُغْنِیَا عَنْهُمَا مِنَ اللَّهِ شَیًْا وَقِیلَ ادْخُلاَ النَّارَ مَعَ الدَّا خِلِینَ .11 تحریم

     خداونــــــد براى کــــــــسانى که کـــــــــــــــــــــــــــافر شده اند

              به همـــــــــــــــــسر نــوح و همـــــــــسر لوط مـــــــثل زده

                     که آنها تحت سر پرستى دو بنده از بندگان صالح ما بودند

                              ولــــــــى بــــه آن دو خیـــــــــــــــانت کردنــــــــــــــــــــــد

                                       و ارتباط آنان با این دو ســــودى به حالشان  نداـشت

                                                 و به آنـــــــها گفته شـــــــــد: وارد آتش شــــــــوید

                                                        همـــــــــراه کســــــــــــانى که وارد مى شــــــوند!.

  حق تعــــالى خود مثــــــــــــالى را بیــــان کـــرده              

 

در معنى زبهر کافران بود

زوجه نوح و لوط این دو هله

نام آن یـــک واعلــه  وین واهلــه

این دو زن بودند هــر دو بالیقیــن

تحت عبدین از عبـــــــاد صالحــین 

پس خیانت هر دو کردند آن دو زن

با دو عبـــــــد سر فراز ممتـــــحن

آن دو پیغمــــبر ز دو زن هیچ دفع

مى نـــکردند از عذاب حـــقّ به نفع

زوجه نوح او به طوفان گشت غرق

سنگ ، زوجه لوط باریدش به فرق

وقت مردن گفتــه شــــــــد با داخلین

اندر آئــــــید اندر آتش این چنـــــــین

این مثل شــــــک نیست در نزد عقول

هـست بر تحذیر زنـــهاى رســـــــول

حاصل این که نیست این وصلت سبب

ایمــــنى را از عــــــذاب و قـــهر ربّ

 

خداوند متعال در این آیه وضعیت کافران  را به حالت دو زن تاریخ تشبیه مى کند که هر دو همسر دو پیامبر بزرگوار به نامهاى نوح  و لوط بودند و چون این دو زن به آن دو پیامبر خیانت نمودند،

در زمره کافران قرار گرفتند. بنا بر این وجه شباهت  در این تشبیه خیانت کردن  است ، یعنى خیانت به خدا و رسول از هر کس سر بزند، نتیجه اش آتش دوزخ است ، هر چند وابسته و متّصل به پیامبران باشد. لذا در پایان آیه مى گوید:

(قِیلَ ادْخُلاَ النَّارَ مَعَ الدَّا خِلِینَ)؛ به آن دو (زن ) گفته شد با سایر دوزخیان وارد جهنّم شوید، یعنى میان شما و کافران که به خدا و رسول خیانت کردند، از این نظر هیچ فرق و امتیازى نیست !

البته خیانت این دو زن  این بود که با دشمنان آن دو پیامبر همکارى مى کردند و اسرار خانه آن دو بزرگوار را به دشمنان مى سپردند، نه خیانت انحراف از جادّه عفّت ، زیرا هرگز همسر هیچ پیامبرى آلوده به بى عفّتى نشده است ، چنانکه در حدیثى از پیامبرصلى اللّه علیه و آله و سلّم صریحاً آمده است : ما بغَت امْراءَةُ نبی قَطُّ؛( تحریم / 10.) همسر هیچ پیامبرى هرگز آلوده عمل منافى عفّت نشد.)

زمخشرى مى گوید:

... وفى طىّ هذین التمثیلین تعریض باُمّى المؤ منین المذکورتین فى اوّل السورة و مافرط منهما من التظاهر على رسول اللّه صلى اللّه علیه و سلم بما کرهه و تحذیر لهما على اءغلظ وجه و اءشده ، لما فى التمثیل من ذکر الکفر.( تفسیر صفى ، ج 2، ص 1101 - 1102.)

این آیه به دو همسر پیامبر اسلام صلى اللّه علیه و آله و سلّم عایشه  و حفصه  که در ماجراى (الدر المنثور، ج 8، ص 228.) افشاى اسرار آن حضرت دخالت داشتند، تعریضى دارد و به آن دو به شدّت هشدار مى دهد که گمان نکنند همسرى پیامبرصلى اللّه علیه و آله و سلّم به تنهایى مى تواند مانع کیفر آنها باشد، همان گونه که رابطه همسران نوح و لوط، به خاطر خیانت ، از خاندان نبوّت و وحى قطع شد، و گرفتار عذاب الهى شدند.

همچنین این آیه هشدارى است به همه مؤ منان در تمام قشرها که پیوندهاى خود را با اولیاء اللّه در صورت گناه و عصیان مانع عذاب الهى نپندارند.( اقتباس از تفسیر نمونه ، ج 24، ص 301.)

به هر حال این آیه انتظارهاى بى مورد کسانى را که گمان مى کنند تنها ارتباط با شخص بزرگى همچون پیامبرصلى اللّه علیه و آله و سلّم مى تواند مایه نجات آنها گردد (هر چند در عمل آلوده باشند) قطع مى کند، تا هیچ کس از این نظر براى خود مصونیّتى قائل نشود.( تفسیر الکشاف ، ج 4، ص 571.)

اصولاً گناه از هر کس صادر شود، زشت است ، ولى اگر از افراد نسبى و سببى و مکتبى پیامبران و جانشینان آنان سر زند، زشت تر است . لذا خداوند متعال خطاب به زنان پیامبر مى فرماید:

( یَنِسَآءَ النَّبِىِّ مَن یَاءْتِ مِنکُنَّ بِفَحِشَةٍ مُّبَیِّنَةٍ یُضَعَفْ لَهَا ا لْعَذَابُ ضِعْفَیْنِ ...). اى زنان پیامبر! هرکدام از شماگناه ومعصیت آشکارى مرتکب شود، عذاب او دوچندان خواهد بود؛ یعنى گناه شما علاوه بر زشتى ذاتى خودش به حیثیّت پیامبر و مکتب او نیز لطمه مى زند و این خود گناه دیگرى است و مستوجب عذابى دیگر.

و در ایـن تـمـثـیـل تـعـریـض و چـوبـکـارى سـخـتـى بـه دو هـمسـر رسـول خدا (صلى اللّه علیه و آله وسلم ) شده ، که آن دو نیز به آن جناب خیانت کردند و سر او را فاش ساخته ، علیه او دست به دست هم دادند و اذیتش کردند، و مخصوص ا وقتى مى بینیم سخن از کفر و خیانت و فرمان (داخل دوزخ شوید) دارد، مى فهمیم که تعریض تا چه حد شدید است .
ضـرب اللّه مـثـلا للذیـن کـفـروا امـرات نـوح و امـرات لوط کـانـتـا تحت عبدین من عبادنا صالحین فخانتاهما...

راغب مى گوید: کلمه (خیانت ) و کلمه (نفاق ) هر دو به یک معنا است ، با این تفاوت که خیانت را در خصوص نفاقى بکار مى برند که در مورد عهد و امانت بورزند، و نفاق را در خـصـوص خـیـانـتـى بـکـار مى برند که در مورد دین بورزند، این معناى اصلى و موارد اسـتـعـمـال اصـلى ایـن دو کـلمـه بـود، ولى بـعـدهـا درهم و برهم شد، پس خیانت به معناى مـخـالفـت بـا حـق بـه وسـیـله نـقـض سـرى عـهـد اسـت ، و مـقـابل خیانت امانت است ، هم گفته مى شود: (خنت فلانا - من به فلانى خیانت کردم ) و هم گفته مى شود: (خنت امانه فلان - من به امانت فلانى خیانت کردم .

 منبع: چهل مثل از قرآن :حسین حقیقت جو  تفسیر المیزان  جلد 19 ؛